O sławiańszczyźnie przed chrześcijaństwem
Zorian Dołęga Chodakowski
Zorian Dołęga Chodakowski (Adam Czarnocki) urodził się 4 kwietnia 1784 r. w Podhajnej obok Nieświeża. Po ukończeniu szkoły Powiatowej w Słucku samodzielnie przygotował się do zawodu prawnika i uzyskał "patent na słucką regencję". Pracy w palestrze nie lubił i więcej zajmował się historią, sporo czasu spędzając w archiwach. W roku 1809 władze carskie przechwytują jego list, w którym deklaruje przystąpienie do wojska polskiego i zostaje aresztowany. Jako skazaniec idzie pieszo do Omska. Półroczną wędrówkę opisuje w raptuarzu "Bez chęci podróż moja". W tekście tym jest wiele informacji etnograficznych dotyczących ludów Syberii (np. słownik języka Czeremisów). Wcielony wyrokiem sądu w sołdaty trafił na zachód imperium i kiedy dywizja stacjonuje w Bobrujsku ucieka do Księstwa Warszawskiego. Uczestniczy w kampanii napoleońskiej. Po klęsce wraca do etnografii i przez cztery lata badań głównie na terenie Ukrainy przygotowuje szkic "O Sławiańszczyźnie przed chrześcijaństwem", który był w zamierzeniu planem dalszych badań i podstawą do uzyskania funduszy na nie. Z protekcją A. J. Czartoryskiego zwraca się do Uniwersytetu Wileńskiego (Memoriał do Uniwersytetu Wileńskiego) o zaakceptowanie planu badań. Komisja w składzie Jan i Jędzrej Śniadeccy oraz Stanisław Jundziłł odrzuca projekt. Występując już pod pseudonimem Zorian Dołęga Chodakowski uzyskuje nieco funduszy w Rosji i od lipca 1820 r. prowadzi badania na północnej Rusi. Wiele jego pism z tego okresu dotyczy historii i etnografii ludów Rusi. W Twerze umiera mu kilumiesięczny sym i żona. W 1822 r. jedzie do Moskwy w nadziei uzyskania dalszych funduszy na badania, ale ich nie dostaje. Pracuje nadal, ale będąc w niedostatku już mniej efektywnie. Umiera w 1825 r. w nieznanych okolicznościach.