Niedozwolone metody prowadzenia przesłuchań
w postępowaniu karnym
Przesłuchanie jako czynność dowodowa umożliwia przeprowadzenie dowodów z zeznań świadka, wyjaśnień oskarżonego (podejrzanego) lub opinii biegłego. Osoba przesłuchiwana powinna mieć możliwość swobodnego ukształtowania swojej wypowiedzi w czasie przesłuchania. W związku z tym w art. 171 k.p.k. wskazano metody, których stosowanie jest zabronione w czasie przesłuchania.
Podstawowe kwestie związane z trybem przeprowadzania przesłuchań zostały uregulowane w art. 171 k.p.k. Zgodnie z tym przepisem, podstawową zasadą jaka rządzi przesłuchaniem jest zasada swobodnej wypowiedzi przesłuchiwanego zgodnie, z którą osobie przesłuchiwanej należy umożliwić swobodne wypowiedzenie się w granicach określonych celem danej czynności, a dopiero następnie można zadawać pytania zmierzające do uzupełnienia, wyjaśnienia lub kontroli wypowiedzi.
Zakazane jest zadawanie pytań sugerujących odpowiedź i nieistotnych - pytania tego typu powinny być uchylane przez organ przesłuchujący.
W celu ochrony swobody wypowiedzi przesłuchiwanego, w art. 171 k.p.k. określono metody jakich stosowanie w czasie przesłuchania jest zabronione, z tego względu, że ich zastosowanie ogranicza lub wyłącza swobodę wypowiedzi osoby przesłuchiwanej.
Przymus, podstęp i bezprawna groźba
Zabronione jest stosowanie w stosunku do przesłuchiwanego przymusu. Chodzi tu o przymus wszelkiego rodzaju – zarówno przymus fizyczny, jak i psychiczny. Najbardziej rozpoznawalnym przykładem przymusu jest stosowanie tortur w trakcie przesłuchania. Przymus może polegać również na ograniczenie możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb fizjologicznych organizmu (np. wyłączenie snu).
Choć nie zostało to wprost wskazane w art. 171 k.p.k., to w piśmiennictwie przyjmuje się, że niedozwolone jest stosowanie podstępu względem przesłuchiwanego. Istotą podstępu jest wprowadzenie przesłuchiwanego w błąd, wykorzystanie jego błędu lub czynienie niedozwolonych obietnic. Podstępem będą więc np. niemożliwe do spełnienia obietnice prokuratora względem oskarżonego w zamian za przyznanie się do winy lub określone zeznania.
Zakazane jest stosowanie w stosunku do przesłuchiwanego bezprawnej groźby
Pojęcie groźby bezprawnej zostało zdefiniowane w art. 115 § 12 k.k., zgodnie, z którym groźbą bezprawną jest zarówno groźba popełnienia przestępstwa na szkodę określonej osoby lub osoby jej najbliżej, jak i groźba spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej (chyba, że ma ona jedynie na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem). W ramach przesłuchania pojęcie groźby należy potraktować szerzej niż tylko na gruncie k.k. – przykładowo, za groźbę uznać można również szantaż organu przesłuchującego względem przesłuchiwanego (np. zapowiedź tymczasowego aresztowania w stosunku do matki kilkumiesięcznego dziecka).
Rzecznik Praw Obywatelskich
© Wszelkie prawa do publikacji zastrzeżone przez: http://eko-gajusz.blogspot.com
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz